Nu het eindelijk weer lente is, zoemt en fladdert er van alles door de tuin. Heerlijk! Maar die gezellige tuinbezoekers roepen ook vragen bij me op.

Mijn favoriete insect is de vlinder. Maar dat beestje heeft in ieder land een totaal andere naam. Op Youtube circuleert (al jaren) een grappig filmpje waarin talen vergeleken worden met Duits (How German Sounds Compared To Other Languages). De vlinder valt in dit filmpje extra op omdat dat woord in ieder taal anders is: butterfly, farfalla, schmetterling, papillon, la mariposa, sommerfugl: het lijkt in geen enkele taal ook maar een beetje op elkaar. Hoe kan dat?

Dat zit zo: Er zijn veel gewone insecten waarvan we de naam niet weten. Woorden die belangrijk waren voor mensen, lijken vaak wèl meer op elkaar (denk aan melk (Milk, Milch)). Vlinders zijn dus gewoon niet zo belangrijk. Het zijn geen woorden met een hoge frequentie die alle sprekers gegarandeerd hoorden wanneer ze een taal leerden. Dus iedere taal verzon een eigen naam voor het beestje.

Al zoekend naar hoe dat nou zit met die vlinders, kwam ik nog een mooi verhaal tegen over die butterfly: Dat komt van het Oud-Engelse buttorfleoge, butter + fly, maar de naam heeft een onduidelijke betekenis. Waarschijnlijk is het gebaseerd op het oude idee dat vlinders (of, volgens Grimm, heksen vermomd als vlinders) boter of melk snoepen die onbedekt staat. Of, minder creatief, simpelweg omdat de lichtgele kleur van de vleugels van veel soorten de kleur van boter suggereert. Het is geen verbastering van “flutterby” trouwens.

En wat blijkt nou als je beter kijkt naar Schmetterling? Dat stamt van Schmetten (“room”) vanwege een oud geloof dat heksen zichzelf in vlinders veranderden om room en andere melkproducten te stelen. En zo komt het toch weer een beetje bij elkaar allemaal!