Tijdens een training Eenvoudig schrijven (want ja, dat moet je soms ook leren) vroeg ik aan de deelnemers welk woord zij altijd schrapten. Ik had zo’n 60 mensen voor mijn neus die allemaal interim werkten voor de Wet Maatschappelijke Ondersteuning voor gemeenten. Daar vertelde één van de deelnemers dat hij altijd erg moest lachen om de uitdrukking “Het gaat om de ontlasting”. De zaal lag plat van het lachen.

Ik kende al wel ‘ontzorgen’ maar deze parel was nieuw voor mij. Het is inderdaad altijd oppassen met ‘ont’ woorden. Al die samenstellingen, voor je het weet sla je een modderfiguur (om het nog maar even op bruine smurrie te houden).

Maar hoe verklaar je dan ontmoeten? Dat past dan toch helemaal niet bij de betekenis? Want samenkomen, treffen, heeft niets met moeten te maken. Al denken heel veel managementgoeroes, zelfhulpboeken en onthaastingscoaches daar natuurlijk heel anders over. Ontmoeten wordt bij hen hetzelfde als onthaasten en ontslakken.

Ont- is trouwens niet los te gebruiken, het is een zogenaamd onscheidbaar voorvoegsel. Het is superhandig want je lijkt het dus overal voor te kunnen zetten om er een tegenovergesteld woord van te maken. Ontdekken, ontgoochelen, ontmoedigen… Of niet? Want wat is dan ontbranden of ontvlammen?? Dat gaat niet over blussen, dus hoe zit het dan???

Ik zocht het op en vond maar liefst zeven betekenissen:

1. een nadering, b.v. in ontbieden
2. een verwijdering, b.v. in ontlopen
3. een scheiding, b.v. in ontbinden, ontleden
4. het tegenovergestelde van wat het grondwoord uitdrukt, b.v. in ontladen, ontdekken
5. ontneming of verlies, b.v. in onteigenen, ontheiligen
6. het begin van een handeling, b.v. in ontbijten, ontbranden
7. het intreden of veroorzaken van een toestand, als in ontbloten.

Help, ik ontsnap het! Ik schreef al eens eerder over mensen die Nederlands als nieuwe taal leren. Dit voorvoegsel moeten we ze geloof ik maar even besparen. Want onze taal heeft zoveel rare kronkels en uitzonderingen, daar kun je boeken over vol schrijven.